Patiënten met chronische pijn komen lang nog niet altijd op de juiste plek terecht. Ze doorlopen vaak een lange weg, van specialist tot specialist, wanhopig op zoek naar een oplossing voor hun klachten. Om deze patiënten met chronische pijn eerder en effectiever te helpen is door Adelante twee jaar geleden het Netwerk Pijnrevalidatie Limburg ingericht. “Het is belangrijk dat behandelaars zich minder op de pijn en méér op het functioneren van de patiënt gaan richten,” vertellen huisarts Jasper Trietsch en onderzoeker Albère Köke van Adelante en de Universiteit Maastricht, die beiden deel uitmaken van het netwerk.
Patiënten met chronische pijn aan het houdings- en bewegingsapparaat, zoals de rug of de schouders, consulteren het vaakst hun huisarts. Dergelijke pijn kan zeer hardnekkig zijn en neigt er regelmatig naar om chronisch te worden omdat meerdere factoren een rol spelen. Het is daarom zeer belangrijk om risicopatiënten snel te herkennen. Patiënten komen echter vrijwel nooit bij een huisarts met de vraag: ‘Dokter ik heb chronische pijn, wat kunnen we daaraan doen?’ Het overgrote merendeel denkt dat er lichamelijk iets mis is. Huisarts Jasper Trietsch uit Kerkrade: “Patiënten hebben de neiging om heel lang te blijven zoeken naar één duidelijke oorzaak van de pijn, terwijl die er meestal niet is. Huisartsen vinden die situatie lastig en zijn regelmatig geneigd om enigszins in dat gedrag mee te gaan. Ze verwijzen patiënten door naar een specialist en laten foto’s maken van de pijnlijke lichaamsdelen. Maar meestal is de oorzaak van de pijn niet op een foto te zien en dus wordt patiënt verder verwezen naar een volgende specialist. Dit proces kan zich meerdere keren herhalen en zo verstrijken er meerdere maanden of zelfs jaren.”
Verbeteren functioneren mét pijn
Een ander risico bij patiënten met pijn is het ontstaan van medicatieverslaving. Patiënten willen uiteraard maar één ding en dat is geen pijn meer. Huisartsen zitten op een gegeven moment met de handen in het haar en besluiten soms zelfs, mede onder druk van de patiënten, om zware medicijnen zoals morfine voor te schrijven. Terwijl dokters zelf ook weten dat dit nooit een lange termijn oplossing is. Sterker nog: er komen door de zware medicatie vaak nog problemen bij. Helaas bestaat er geen echte oplossing die chronische pijn wegneemt. Dit komt omdat naast lichamelijke ook psychologische en sociale factoren een rol gaan spelen. Chronische pijn wordt door meerdere factoren bepaald en heeft een grote negatieve invloed op het dagelijks functioneren. Beter is het om zo snel mogelijk de focus te leggen op zo normaal mogelijk functioneren mét pijn. Omdat pijn multifactorieel is vraagt dit multidisciplinaire samenwerking. Het doel van de pilot met het Netwerk Pijnrevalidatie Limburg is om samen te werken vanuit één gezamenlijke visie op chronische pijn: Het verbeteren van functioneren met pijn.”
Zo wérkt het Netwerk Pijnrevalidatie Limburg
Het netwerk is op initiatief van Adelante opgezet en wordt vanuit de Universiteit Maastricht geëvalueerd. Zorgverzekeraars CZ, VGZ en Zilveren Kruis ondersteunen het initiatief. In het Netwerk Chronische pijn werken huisartsen, praktijkondersteuners, paramedici en revalidatieaanbieders Adelante en Winnock samen. In de eerste fase is het netwerk opgezet in de Oostelijke Mijnstreek. Doelen zijn onder meer multidisciplinaire samenwerking, werken vanuit één visie en een snelle en gerichtere triage. Minder complexe patiënten kunnen behandeld worden in de eerste lijn en de meer complexe patiënten worden verwezen naar Winnock of Adelante. “Onderzoek toont aan dat hoe eerder de behandeling wordt ingezet, hoe beter de resultaten zijn”, vertelt onderzoeker Albère Köke. Hij doet al vele jaren onderzoek naar chronische pijn bij Adelante en Universiteit Maastricht en is nauw betrokken bij de opzet van het nieuwe netwerk. “Revalidatiecentrum Adelante is penvoerder van het project. In samenwerking met enkele huisartsen, praktijkondersteuners GGZ en paramedici uit Oostelijk Zuid Limburg is deze pilot gestart. Adelante managet het project, brengt partijen samen en de universiteit heeft een onderzoeker in dienst. Adelante is een expertisecentrum voor de meest complexe patiënten met chronische pijn en deelt graag haar expertise in het netwerk.”
Positieve resultaten in fase 1 leiden tot fase 2
Twee jaar samenwerken in het netwerk heeft positieve resultaten opgeleverd. Huisarts Jasper Trietsch benadert chronische pijnpatiënten tegenwoordig op een andere manier dan vroeger. Met een slimme vragenlijst kunnen risicopatiënten, mensen die een grote kans maken op het ontwikkelen van chronische pijn, bijvoorbeeld beter opgespoord en behandeld worden. “Een aantal mensen kan ik op deze manier al in een vroeg stadium beter helpen. En dat is belangrijk, hoe vroeger je behandelt, hoe beter het perspectief is. Dit soort klachten heeft namelijk de neiging om te cumuleren, dus het is zaak om ze zo vroeg mogelijk goed aan te pakken.”
“Ons team in Terwinselen bestaat uit een huisarts, een GGZ-praktijkondersteuner en een fysiotherapeut. Samen helpen wij in overleg patiënten met beginnende chronische klachten en patiënten met langdurigere chronische pijn om hun kwaliteit van leven te verbeteren. Complexe gevallen verwijzen we tegenwoordig meteen door naar de juiste plek, bijvoorbeeld naar een pijnrevalidatietraject bij Adelante of Winnock. Samen met de patiënt werken we aan een andere manier van kijken naar de klachten en dat slaat in de praktijk goed aan. Ik probeer een patiënt eerst zover te krijgen dat hij of zij niet langdurig en wanhopig blijft zoeken naar een lichamelijke oorzaak, omdat die er in 99% van de gevallen simpelweg niet is. Zodra die knop kan worden omgezet en de patiënt de pijn accepteert, ontstaat er meer ruimte voor ze om zich te gaan richten op hun functioneren en kunnen er met behulp van verschillende professionals stappen vooruit worden gezet.”
Beter functioneren met pijn
Albère Köke bevestigt dat chronische pijn om een multidisciplinaire aanpak en een eenduidige visie vraagt. “Onderzoek toont aan dat patiënten in het algemeen een ruime 8 scoren voor de medische zorg die ze krijgen in Nederland, maar pijnpatiënten beoordelen hun medische zorg met een 5,7 als net voldoende. We vroegen ons af of het een oplossing kon zijn om te focussen op gezondheid en functioneren ondanks de pijn ofwel beter functioneren met pijn. Die aanpak blijkt dus aan te slaan!”
“Natuurlijk is de pijn daarmee niet weg. De nadruk ligt op het functioneren en verbeteren van de kwaliteit van leven met pijn. Uiteindelijk zie je dan ook meestal de ernst van de pijn verminderen. Ik ben dan ook erg enthousiast over deze pilot met het Netwerk Pijnrevalidatie Limburg!”
Op basis van de resultaten van de pilot is inmiddels medio 2019 de tweede fase van het project gestart. In deze fase wordt het netwerk uitgerold bij andere huisartsenpraktijken en zorgaanbieders in de regio Parkstad. Ook wordt de zorg in het netwerk zorgvuldig geëvalueerd in vergelijking met de reguliere zorg. Die evaluatie gaat niet alleen over de gezondheidseffecten, maar ook over de financiële kant van het project. Zowel Jasper Trietsch en Albère Köke hopen van harte dat het daarna in heel Nederland zal landen omdat patiënten op deze wijze beter kunnen worden geholpen.”