Rondetafelgesprek met acht medewerkers die startten rond 1970
Speciaal voor het vijftigjarig jubileum zijn acht gepensioneerde medewerkers van Adelante naar Hoensbroek gekomen. Naast koffie en de traditionele vlaai was er een interessant rondetafelgesprek waarbij de mooie herinneringen al snel over tafel vlogen.
In totaal zit vandaag ruimschoots driehonderd jaar Adelante-ervaring rond de tafel. Alle acht voormalige medewerkers hebben op hun eigen manier meegebouwd aan een hoogwaardig, derdelijns multidisciplinair revalidatiecentrum. Ziekenverzorgende Marianne Hanckman startte van alle aanwezigen als allereerste in 1967 bij de toenmalige verpleegkliniek Lucas. De opleiding was nog volledig intern. “Die opleiding verdween in 1969 weer snel, omdat de toenmalige Lucaskliniek werd omgebouwd tot revalidatiekliniek”, vertelt Marianne. “Het was een hectische periode, want er werden in hoog tempo volledig nieuwe afdelingen ingericht.” Marianne volgde bij Adelante diverse trainingen zoals een interne revalidatiecursus en werd specialist in het diagnosegebonden werken dat Adelante als één van de eerste revalidatieklinieken invoerde.
VOS-bakje roept herinneringen op
Mieke Ploum vertelt spontaan dat ze weliswaar niet zo vroeg bij Adelante is begonnen als Marianne, maar dat ze met 46 jaar en 13 dagen wél het langste bij Adelante heeft gewerkt. Ze begon in 1972 als assistent-psycholoog op de afdeling psychologie. “Een afdeling psychologie in een revalidatiekliniek was in die tijd vooruitstrevend en ik ben blij dat ik daar aan heb mogen meewerken. Revalideren betekent dat je niet alleen lichamelijk moet opknappen, maar ook dat je psychisch moet herstellen. Je zag dan ook dat mensen echt blij waren met de psychologische begeleiding.”
Op het moment dat Mieke Ploum de term ‘VOS-bakje’ gebruikt, reageren een aantal aanwezigen enthousiast. Logopediste Maria Beekmans: “Het VOS-bakje is één opdracht uit de vaardigheidsobservatieschaal. In deze schaal in de vorm van een cirkel bestaande uit taartstukken met competenties kan visueel worden gemaakt wat een revalidant nog wel kan en wat minder goed lukt. Dat soort observatietechnieken wordt tegenwoordig nog steeds gebruikt, maar toentertijd was het vooruitstrevend.” Spontaan vliegen opeens ook andere vaktermen als ADL (Activiteiten Dagelijks Leven), Bobath-therapie en Laryngectomie voorbij.
Vooruitstrevende revalidatiebehandeling Bobath
Fysiotherapeut en Bobath-docent Jos Kurvers vertelt graag over de Bobathbehandeling, die hijzelf onder meer inzette bij kinderrevalidatie. “Het Bobath-concept is een holistische benadering, die alle facetten van het dagelijks leven omvat zoals advies, trainingen, handelingen, hulpmiddelen en andere toepassingen. De plasticiteit, ofwel het aanpassingsvermogen van het zenuwstelsel, is hierbij een uitgangspunt. Bobath legt de nadruk op actieve participatie van de revalidant. Het is geen stilstaand concept, maar een behandeling die voortdurend verandert onder invloed van nieuwe wetenschappelijke inzichten.
Ergotherapeute Liesbeth Kaptein werkte ook intensief met Bobath. Ze hoorde in 1970 bij de eerste lichting ergotherapeuten in opleiding in het zuiden. “Na enkele jaren kinderafdeling vond ik op de Contusie-afdeling, later de afdeling Diffuus Hersenletsel, helemaal míjn plek. We ontwikkelden in de jaren zeventig en tachtig vernieuwend cognitief trainingsmateriaal. Daarnaast ben ik, onder andere door Jos Kurvers, geschoold in het Bobath-concept voor volwassenen en heb dit veelvuldig toegepast in de behandelingen. Daar heb ik me ook, net als Betty Macke, intensief beziggehouden met re-integratie van revalidanten."
Evenals Jos en Liesbeth specialiseerde logopediste Maria Beekmans zich bij Adelante steeds verder. “Mijn interesse ging meer en meer naar revalidatie en laryngectomiepatiënten. Laryngectomie is een operatie waarbij het strottenhoofd wordt verwijderd, meestal vanwege keel- of strottenhoofdkanker. Wij hielpen die revalidanten om weer zo goed mogelijk te leren praten. Daarvoor zetten we onder meer stemprothesen in die door een KNO-arts werden geplaatst. De meeste revalidanten gingen, als ze eenmaal door hadden hoe het werkte, heel snel vooruit. Het was een innovatieve afdeling, die later verplaatst is naar Maastricht UMC+. Daarna heb ik nog heel lang gewerkt op de afdeling logopedie van Adelante en ben ik bezig geweest met afasie, dysartrie en slikstoornissen. Tegenwoordig zijn er nóg betere technologische mogelijkheden voor deze groep patiënten en daar ben ik enthousiast over.”
Arbeidsre-integratie
Met Adelante Arbeid doet Adelante nog steeds het nodige om mensen terug te brengen naar de arbeidsmarkt. Al in de zeventiger en tachtiger jaren maakte re-integratie eigenlijk vanzelfsprekend deel uit van het revalidatieproces. Er was toen de afdeling VIA (Voorbereiding Inschakelen Arbeidsproces) die later werd omgedoopt tot Instituut Arbeidsexploratie. Eind jaren negentig werd dit instituut ondergebracht bij het Centrum voor Arbeidsperspectief. Bij al die afdelingen heeft leerkracht Betty Macke met plezier gewerkt. “Arbeidsmarktperspectief is voor mensen met een arbeidsbeperking belangrijk en wij hielpen hen daar graag bij. Ik gaf onder meer functiegerichte trainingen, zoals een cursus receptionist/telefonist. Met name in de jaren tachtig en negentig vonden de meeste kandidaten vrij soepel een baan. Ook heb ik flink wat sollicitatiecursussen gegeven in Maastricht, Venlo, Roermond en Schinnen. De cursisten waren altijd super gemotiveerd, het was bijzonder dankbaar werk.”
Creatief
Het meest letterlijk gebouwd aan Adelante heeft Frits Slangen. Hij startte in 1981 bij Adelante als timmerman en werd bij steeds grotere projecten betrokken. “In de loop van mijn 34-jarige carrière heb ik aan zo’n beetje alle afdelingen van Adelante meegebouwd, ze mee ingericht en soms ook weer afgebroken. In 1981 zag het er bij Adelante nog heel anders uit. We hadden bijvoorbeeld een eigen brandweerauto en een speciale werkplaats waar liften in auto’s voor mensen met een beperking werden ingebouwd. Maar niet alleen auto’s werden aangepast voor revalidanten. Op alle afdelingen werden voortdurend ter plekke creatieve oplossingen bedacht om revalidanten zo goed mogelijk te helpen. De orthopedische afdeling was bijvoorbeeld altijd druk in de weer met het aanpassen van rolstoelen aan het lichaam van cliënten. Rolstoelen werden onder meer aangepast met zogeheten zitschelpen op maat.” Marianne Hanckman vult aan: “Vroeger hadden we veel minder kant en klare hulpmiddelen, maar we bedachten dan samen middelen om cliënten te helpen. Met antislipmatjes zorgden we er voor dat mensen die veel ongecontroleerde bewegingen maakten toch zelf konden drinken en eten. En we hebben bijvoorbeeld een ruggenwasser van pvc buis met daarop een spons gelijmd. Iedereen was creatief en innovatief bezig om te zorgen dat mensen, als het even mogelijk was, zichzelf konden wassen, naar de wc konden, zelf konden eten ofwel op zoveel mogelijk leefgebieden zo zelfredzaam mogelijk werden.”
Geneesheer-directeur C.W. Ruijter
Opbouwen, afbreken en weer opbouwen is ook een cyclus die administrateur en - later - HRM-adviseur Dré Wilden herkent. “Als administratieman zie je voortdurend de cijfertjes en ken je perioden dat de bomen bij wijze van spreken tot aan de hemel groeien. Maar er waren ook jaren waar zeer scherp op de financiën moest worden gelet en zelfs ingekrompen moest worden. De ontwikkeling van Adelante had, net als de economie, duidelijke opgaande en neergaande golfbewegingen. Vroeger waren bepaalde zaken beter, want er was meer tijd, meer ruimte om dingen op te pakken en je hoefde in die tijd niet voor elke actie een formulier in te vullen. Kenmerkend was vooral de grote mate van saamhorigheid. Maar door al die jaren heen is de kwaliteit van zorg beetje bij beetje wél steeds beter geworden dankzij steeds betere expertise, technologie en nieuwe topteams. Tevens heeft Adelante haar activiteiten als een olievlek over heel Limburg op vele locaties zoals Zuyderland en Maastricht weten uit te breiden.”
Het positieve gevoel van tientallen jaren bouwen aan betere zorg wordt in de groep breed gedeeld. Opvallend is dat bijna iedereen bij het benoemen hiervan wel een keer de naam van C.W. Ruijter, de toenmalige geneesheer-directeur, laat vallen. Jos Kurvers vindt dat zeer terecht, want: “Ruijter was een visionair die doelgericht en met een duidelijke visie op een diagnose-gebonden aanpak uiteindelijk met zijn medewerkers een state of the art revalidatiecentrum wist neer te zetten dat anno 2019 nog steeds staat als een huis.”
DEELNEMERS RONDETAFEGESPREK 50 JAAR ADELANTE
Jos Kurvers
Jos Kurvers was fysiotherapeut en begon 1 november 1972 bij Stichting Lucasklinieken van de Mijnstreek. Hij ontwikkelde zich tot een specialist in het revalideren van mensen met NAH. Hij was onder meer docent in de Bobath-therapie. Samen met ergotherapeut Jolien startte hij een project waaruit de patiëntenvereniging Samen Verder voortkwam. Hij heeft een mooie carrière gehad waarin hij zich tot specialist kon ontwikkelen in het revalideren van mensen die een hersenbloeding of herseninfarct hebben gehad.”
Dré Wilden
Administrateur Dré Wilden trad op 1 februari 1979 in dienst bij het Centrum voor Revalidatie-Techniek Hoensbroek (RTH), toenmalig onderdeel van de Lucas Stichting voor Revalidatie. Na privatisering van het RTH was hij werkzaam als personeelsadministrateur op de afdeling personeelszaken. Per 1 november 2003 werd hij P&O-adviseur met als aandachtsgebied de Civiele en Administratieve Diensten en de instituten Audiologisch-Centrum (ACH) en Centrum voor Beroepsopleidingen (CBH).
Maria Beekmans
Logopediste Maria Beekmans volgde bij Adelante van 1972- 1975 haar opleiding. Meteen daarna kwam ze in dienst bij Adelante. Later kwam ze terecht bij het logopedisch centrum, een soort polikliniek voor logopedische stoornissen bij zowel kinderen als volwassenen. Later specialiseerde ze zich in de revalidatie van laryngectomiepatienten in nauwe samenwerking met het academisch ziekenhuis Maastricht.
Betty Macke
Leerkracht Betty Macke was van 1973 tot en met maart 2016 docent op het gebied van persoonsgerichte trainingen. Ze gaf onder meer kleuteronderwijs, begeleidde schoolgaande revalidanten, zodat ze niet teveel achterstand zouden oplopen op basis- of middelbare school en deed therapeutisch onderwijs bij kinderen en volwassenen met NAH. Tevens werkte ze vele jaren bij de re-integratie tak van Adelante, achtereenvolgens bij VIA, Instituut Arbeidsexploratie en Centrum voor Arbeidsperspectief, waar ze diverse functiegerichte trainingen gaf en studiebegeleiding verzorgde voor revalidanten.
Mieke Ploum
Eind 1972 solliciteerde Mieke Ploum op de vacature voor ‘psychologisch assistente’ en werd meteen aangenomen. Revalidatie kende steeds meer diagnosegroepen en iedere
diagnosegroep had een psycholoog. Als psychologisch assistente bediende ze kort, eerst alleen, later met collega’s, de testaanvragen van alle psychologen. Het grootste deel van de werkzaamheden bestond voor haar uit het afnemen van neuropsychologische onderzoeken met zeer uitgebreide observaties. De groep psychologisch assistenten nam ook intelligentieonderzoeken en persoonlijkheidsonderzoeken af. Later is de benaming van het werk van Mieke veranderd in ‘psychodiagnostisch werkende’.
Marianne Hanckmann
Marianne Hanckmann volgde een interne opleiding tot verpleegkundige van 1967 tot 1969. Daarna werd de verpleegkliniek omgeturnd tot een revalidatiekliniek en Marianne werd opgeleid tot revalidatie medewerker. Ze werd verder ingewijd in de Bobath methode. De afdeling waar ze werkte was een combinatie van CVA en Contusio Cerebri patiënten, die later in twee afdelingen werd gesplitst. Uiteindelijk koos ze voor de afdeling Contusio en werkte in totaal 43 jaar bij de Lucaskliniek en later dus Adelante.
Frits Slangen
Timmerman Frits Slangen startte in 1981 bij de Lucas bij de technische dienst. Hij deed alle voorkomende timmerwerkzaamheden en het beheer van de sleutels en sloten. Hij werd betrokken bij het bouwen van grote projecten zoals de brandweergarage en verbouwingen van werkplaatsen, afdelingen ergotherapie en de afdelingen in het beddenhuis. Hij heeft zelfs in Brussel meegewerkt met een Europees project. In totaal heeft hij 34 jaar bij Adelante gewerkt en bijna wel op elke afdeling verbouwingswerkzaamheden gedaan!
Liesbeth Kaptein
In oktober 1970 startte Liesbeth Kaptein in Hoensbroek met de opleiding ergotherapie. Ze was één van de achttien studenten die begonnen aan deze nieuwe opleiding. Ze begon in 1974 op de kinderafdeling die 3,5 jaar later werd overgeplaatst naar het toenmalige Franciscusoord. Op de Contusie afdeling (later Diffuus hersenletsel) vond ze definitief haar specialisme als ergotherapeut. Er was toen veel in ontwikkeling en ze heeft flink kunnen pionieren met de vernieuwende Bobathbehandeling, gedragsmodificatie en cognitieve training. Een deelname van Liesbeth aan een Interregproject (gesubsideerd door de EU) leidde tot de ontwikkeling van een re-integratieprotocol voor mensen met niet-aangeboren hersenletsel. Na veertig jaar werken ging ze met pensioen.